Nieuws en agenda

Opgenomen Neurologie-patiënten meer actief door ‘beweegbord’

In het ziekenhuis opgenomen patiënten liggen vaak een groot deel van de dag in bed. Dat is medisch gezien niet altijd nodig en leidt soms juist tot een langzamer herstel of complicaties. Hoe krijgen we patiënten meer in beweging? Met het project HagaUitBed werd het effect van een beweegbord en stimulerende leefomgeving onderzocht.

Hoofd Fysiotherapie en projectleider Stephan Leroux: “Het project startte in 2018 op de afdelingen Cardiochirurgie en Ouderengeneeskunde. Via een nulmeting stelden we eerst vast hoe (in)actief de patiënten waren. Daarna creëerden we op de Ouderengeneeskunde een omgeving die patiënten onbewust moest stimuleren tot bewegen, zonder dat we hier iets over zeiden.”

Samen met collega’s plakte hij stickers van voetstappen op de vloer om patiënten te ‘verleiden’ eens uit hun kamer te stappen. De gang was ook opgetuigd. Daar werd met stickers een looproute aangegeven. Stephan: “De resultaten waren sterk. Ten opzichte van de nulmeting waren patiënten significant vaker uit bed, meer van de kamer af en meer in beweging. Ook constateerden we minder deliers en een gemiddeld kortere opnameduur.”

Beweegbord

Tijdens het project is daarnaast het effect van het ‘beweegbord’ onderzocht op de afdeling Neurologie. Dat gebeurde onder leiding van klinisch fysiotherapeut Susan Hombergen. “Het beweegbord is bedoeld om patiënten bewust te stimuleren om meer te bewegen. Het is ontwikkeld door het Albert Schweitzer ziekenhuis. Op het bord plaatsen fysiotherapeuten pictogrammen met individuele beweeginformatie voor de patiënt. Mogen patiënten bijvoorbeeld een stukje lopen, welke oefeningen kunnen ze doen, is er begeleiding nodig... Het idee is dat als je weet wat veilig mag en kan, je dat ook eerder zal gaan doen.”

Controlegroep

Er zijn 136 patiënten geïncludeerd, verdeeld over een groep mét beweegbord naast het bed en een controlegroep zonder beweegbord. De groepen waren vergelijkbaar op demografische kenmerken en kwetsbaarheid.

“Naast de patiënten zelf, betrokken we ook naasten en verpleegkundigen bij het beweegbord”, vertelt Susan. “Kunnen zij de patiënt helpen om meer te bewegen? Uit kwalitatief onderzoek blijkt dat naasten wel willen helpen, maar dat ze vaak niet weten hoe, of wat veilig is. Daarnaast speelt het beeld ‘wie ziek is ligt in bed’ ook onbewust mee.” Tijdens het intake-gesprek rond de opname kregen naasten daarom uitleg over het beweegbord, het belang van bewegen en hoe ze kunnen ondersteunen.

Observeren en turven

Om het effect van het beweegbord te kunnen meten, is vóór en na het onderzoek in kaart gebracht hoe actief patiënten waren. “Dat deden we door te observeren en te turven. Er waren 3 categorieën. ‘Niet actief’ als je ligt of met ondersteuning zit in bed. ‘Licht  actief’ als je op de rand van het bed of in een stoel zit. ‘Actief’ als je staat of loopt. Patiënten hadden toestemming gegeven voor het observeren, maar ze wisten niet waarop dat werd gedaan.”

Na analyse van de onderzoeksdata bleek dat de groep met een  beweegbord naast het bed over het geheel gezien significant actiever was dan voorheen. “Als je inzoomt op de categorieën, zie je dat het effect groter lijkt bij patiënten die al iets meer zelfredzaam zijn, dus van licht actief naar actief. We denken dat deze groep eerder hulp vraagt of zelf actiever wordt. Dat zouden we verder moeten onderzoeken. De verschuiving van niet actief naar licht actief daarentegen is niet significant, ondanks dat deze in de percentages wel degelijk te zien is. Dat geldt ook voor het verschil tussen in bed en uit bed. De percentages laten zien dat patiënten vaker uit bed zijn, maar dit is statistisch niet significant.”

Opschaalbaarheid

De wens vanuit HagaUitBed is om het beweegbord en de stimulerende leefomgeving in het hele HagaZiekenhuis door te voeren. “We schrijven nu een adviesrapport voor de organisatie. Daarin verwerken we de leerpunten van het onderzoek en ons advies over opschaalbaarheid en inbedding in de organisatie. Ook de gewenste rollen van de fysiotherapeut, verpleegkundige en specialist komen aan bod.”

Het beweegbord blijft sowieso op de afdelingen Ouderengeneeskunde en Neurologie. Inmiddels zijn andere verpleegafdelingen ook geïnteresseerd. Het inrichten van een stimulerende leefomgeving is maatwerk. “Elke afdeling is anders. Ook moet je rekening houden met regels rond huisvesting, hygiëne en het beschikbare budget. Desondanks zien we dat ook dit concept veel potentie heeft.”

Beter helpen

De COVID-periode had invloed op de sterkte van het effect van het beweegbord, vermoedt Stephan. “Patiënten kregen minder bezoek. Ook was er een tekort aan verpleegkundigen en er waren veel wisselingen. Maar in de basis hebben we veel geleerd.

Ik denk echt dat het beweegbord bijdraagt aan het actiever krijgen van patiënten. Zijzelf, maar ook verpleegkundigen zien het bord als een grote meerwaarde. Volgens verpleegkundigen is de samenwerking met fysiotherapeuten verbeterd. En omdat ze door het bord beter weten hoe patiënten veilig kunnen bewegen, kunnen ze hen beter helpen.” 

Wat is een beweegziekenhuis?

HagaUitBed is een beweegziekenhuisproject. Deze projecten hebben als doel om inactiviteit tijdens ziekenhuisopname te verminderen. Het fenomeen ‘beweegziekenhuis’ speelt landelijk. Klinisch fysiotherapeuten van verschillende ziekenhuizen, waaronder het HagaZiekenhuis, delen onderling hun onderzoeksresultaten en ervaringen om van elkaar te leren.